Euthanasie en strafrecht

Een prikkelende column van Bert Keizer in Trouw. Wanneer ik hem lees dan voel ik in onze denkwerelden zo uit elkaar liggen.
Dat komt, denk ik, omdat hij de euthanasieregelingen allang omarmd heeft en daar in de praktijk gevolg aan geeft en ik beide niet.
Zeker wanneer hij het heeft over dementerende mensen bekruipt mij een heel akelig gevoel. Alsof het over mensen gaat die geen mens meer zijn.
Keizer grijpt terug op een artikel met Jacob Kohnstamm op zes februari en is het eens met het pleidooi van Kohnstamm om euthanasie uit het strafrecht te halen.
Zijn laatste alinea:

“Als het lukt om die strafbaarheid af te schaffen dan zal de huidige euthanasiewet geluidloos ineenzijgen. De Toetsingscommissies zullen verdwijnen en euthanasie zal net als vele andere medische handelingen ingebed raken in de reguliere medische praktijk. Het blijft wel om iets uitzonderlijks gaan. Wij vergeten wel­eens hoe bijzonder het is dat je voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid in gesprek met je geliefden voor de dood kunt kiezen. Een uitermate precair gebeuren, maar we hebben er steeds meer ervaring mee en we durven het ook wel zonder de strafrechter.”

Over een hellend vlak gesproken. Volgens onze regels van de logica een drogreden, maar wel een ‘vlak’ dat zo af en toe duidelijk zichtbaar is.  Waar zal het stoppen? Keizer zal toch zelf niet zo naïef zijn dat hier dan alles mee gezegd is?
Schoonzoon Cathy sprak eens: “Zorg eerst dat ergens een knop aanzit; daarna kun je gaan draaien”.  Dat is met dit onderwerp duidelijk het geval.
Na Keizers opmerkingen dat het woord ‘medisch‘ als slobbertrui wordt gebruikt om wanneer het zo uitkomt een elitair wetenschappelijk tintje aan een handeling of product te geven, vind ik deze laatste alinea daar exact van getuigen. Kun je euthanasie een medische handeling noemen uit de reguliere medische praktijk?
Medisch betekent ‘tot de geneeskunde behorend’. Genééskunde.

De meeste mensen deugen maar je zult toch ook rekening moeten houden met de kwade uitwassen.
Zo heb ik ervaren dat de lijn tussen palliatieve geneeskunde en euthanasie uiterst dun is. Ooit heb ik als professional contact moeten zoeken met een arts om te zeggen dat een terminale patiënte beslist niet méér morfine wilde hebben omdat ze geen pijn had. Anders had deze arts steeds meer voorgeschreven om haar zo wat rapper te laten sterven. Op die manier wilden zij en haar familie dat beslist niet. Je zult dus altijd de vinger aan de pols moeten houden en op je eigen strepen blijven staan. Zo nodig luid toeterend, want aan die oren mankeert nogal eens wat.

Wat mij betreft blijft de euthanasie wel in het strafrecht om de rem erop te houden. Je kunt nu wel roepen dat het om iets uitzonderlijks moet blijven gaan maar ook dat zal slijten. Of evolueren. Net zo je het wilt bekijken.
Niet alle mensen zijn even integer; ook niet alle artsen.

 

 

De Levenseindekliniek.

Een documentaire, vorige week maandag (15-02) in de ‘week van de euthanasie’ die nogal wat losmaakte.
Marcel Ouddeken en Hans Kema filmden anderhalf jaar lang patiënten en medewerkers bij de keus en het euthanasietraject, wat ingegaan werd door drie personen.
Eén mijnheer was een psychiatrische patiënt van 60 jaar met al vanaf zijn vijfde jaar dwangneuroses; tot het zichzelf met messen bewerken toe. Hij zat op een gesloten afdeling maar wilde niet meer. De rek was eruit. Alles was al geprobeerd; hij was ‘uit behandeld’.
Helaas ben ik dan weer nieuwsgierig en had ik willen weten of hij ook bijvoorbeeld een elektroshock heeft gehad. Daar kwam ik niet achter. Ik heb alleen de uitzending gezien via uitzending gemist.

Eén mevrouw leed aan een vorm van Alzheimer en had direct na het stellen van de diagnose een formulier getekend dat ze euthanasie wilde wanneer ze niet meer normaal kon doen, mensen niet meer herkennen e.d. Het vervelende was dat haar vorm van semantische dementie haar spraakvermogen had aangetast zodat zij te pas en te onpas ‘huppakee weg’ zei. Dat klonk dan nog best vrolijk en bagatelliseerde onbedoeld de ernst van de zaak.
(Ooit had ik een patiënte met een CVA die alleen nog maar ‘dodo’ kon zeggen. Dat vergt veel van de familie/omstanders.)
Ik kon haar eigen huisarts ook begrijpen dat het voor hem niet voldoende duidelijk was wat zij nu eigenlijk wilde en zich hieraan niet wilde branden.
Wat mij ook stoorde was dat zij een dag voor haar dood haar autootje bestuurde naar een schaatswedstrijd in Heereveen en haar echtgenoot volledig rustig naast haar zat, haar de weg wees en haar vertrouwde.
Deze mijnheer sprak aan het begin de zin uit: ‘......Kiezen voor de mens en niet voor jezelf’.......
Tsja, vaak heb ik meegemaakt dat de vraag om euthanasie kwam van de familie en/of omstanders die het lijden niet meer konden aanzien terwijl ‘de mens’ het nog best leek aan te kunnen.
Het werkelijke probleem lag dan bij de familie/omstanders en ik kon me niet aan de indruk onttrekken dat dit hier ook het geval was.
Maar dat kan natuurlijk ook liggen aan de noodzakelijke beknoptheid van een documentaire.
Indringend waren haar laatste woorden: 'het is verschrikkelijk'.

En een mevrouw van honderd jaar die het ook wel voor gezien hield.
Met haar had ik de meeste moeite. Zij was duidelijk een intelligente vrouw en liet het woord ‘eentonig’ vallen.
Naar mijn bescheiden mening was het bij haar te voorkomen geweest door haar brein te prikkelen.
Zij verveelde zich duidelijk een slag in de rondte en dáárdoor drongen de ouderdomskwaaltjes zich aan haar brein op.
Daar ben ik zelf ook het meeste bang voor; zit je daar afhankelijk te zijn en komen er - ongetwijfeld goedbedoelende - hulpen die het over het weer hebben of andere onbenulligheden.

Wat is het onderliggende 'probleem' van euthanasievragers?
Is het echt het uitzichtloze lijden? Is het angst voor pijn? Angst voor aftakeling? Of is het de drang om alles, tot en met de dood onder controle te houden en niet voor verrassingen komen te staan? Of een combinatie van dit alles?
In onderstaand schrijfsel van mijzelf uit 2003 was het voor die mevrouw de angst voor verdere aftakeling; het verlies van een menswaardig leven.
Wat dat dan ook moge betekenen.
Het was een trotse vrouw, gesteld op luxe, gemak en schoonheid. Maar ja, dat ben ik ook.
Wat mij toen al verbaasde was het gemak waarmee artsen instemde met haar verzoek. En wat mij uitermate stoorde was dat zij had gekozen voor een moment vlak voor kerst. Met name voor haar familie. Was er iets te vereffenen? Tussen kerst en oud en nieuw is zij begraven.

17 dec 2003
Vanavond en morgenochtend ga ik naar m'n cliënte, ze heeft M.S. en is een jaar ouder dan ik.
Een mooie Keltische vrouw zonder kinderen; haar man overleed vorig jaar, plotseling.
Twee en een half jaar heb ik haar, als verpleegkundige, intensief verzorgd; morgenochtend is het voor het laatst, daarna krijgt zij haar 'final shot'.
Ik weet dit sinds ruim een week, ze heeft het zo lang mogelijk voor mij verborgen gehouden omdat ik 'gelovig' ben, en er een andere mening op na hou.
Is haar lijden uitzichtloos? ja.
Is het ondraaglijk? In mijn ogen niet, ze zit in een rolstoel, heeft geen pijn, kan haar handen nog steeds iets gebruiken, is intelligent, en heeft haar familie en de vele vrienden nog zoveel te bieden.
Maar mijn ogen tellen niet, dit is haar keus. Zij vindt haar leven ondraaglijk geworden.
Geloven dat er na dit leven iets is, doet ze niet meer. Ze heeft in haar leven teveel meegemaakt om nog te geloven dat er een God is…..zegt ze.
Daar hebben we in het verleden wel gesprekken over gehad.
Nu voel ik me toch tekortschieten en sta ik daar, en weet niet waar ik goed aan doe, en wat ik nog kan zeggen.

Ik veroordeel haar niet om haar keus, maar ik begrijp het niet. Dat heb ik haar wel gezegd.
Respect opbrengen voor deze keus kan ik dan ook (nog?) niet.
C’est ça

Hoe meer ik erover nadenk hoe minder respect ik eigenlijk heb voor mensen die er ‘voortijdig’ willen uitstappen.
Respect heb ik voor mensen die de levensbeker tot op de bodem leeg drinken. Respect heb ik voor de mensen die er op een positieve manier omheen staan om deze mensen te helpen en te begeleiden waar ze kunnen. Ook al duurt het jaren.
Respect heb ik voor degenen die zich ontfermen over het zwakke en zwakker wordende leven en die dáár met respect mee omgaan.
Psychiatrische patiënten vallen voor mij in een andere categorie. Het 'wij zijn ons brein' heeft op mij ook zo zijn invloed gehad.

Maar of met dit programma euthanasie meer geaccepteerd zal gaan worden?
Ik heb mijn twijfels, waarschijnlijk werkt het averechts. En misschien moeten we daar dan juist blij mee zijn.

Parlementaria

De slimste politicus in mijn ogen is Pechtold. Maar helaas liet hij deze week een steekje vallen.
Hij werd geconfronteerd met de doodswens van een 57-jarige. Deze wilde niet wachten tot zijn 75ste zoals door een wetsvoorstel van D66 werd geformuleerd.
Toen legde de wolf even zijn schaapskledij af. Hij wil graag dat het voor iedereen met een doodswens in dit land mogelijk wordt. Maar omdat zo’n wetsvoorstel het sowieso niet zou redden hebben ze een natte-vinger-grens bepaald bij 75 jaar of ouder.
Kijk ik daarvan op? Nee niet echt. Ik heb hem er al meer op betrapt. Hij is het slimme type van voorzichtig beginnen en geduld oefenen maar op termijn wel uitkomen bij wat hij wil.
Voorkoken en zachtjes duwen. De meute aan het idee laten wennen, een draagvlak creëren en vervolgens bewust een hellend vlak faciliteren. Hoe integer kom je dan over? Not!
En alles moet natuurlijk zeer, zeer, zeer zorgvuldig worden besproken en beoordeeld.
Toen ik dat hoorde moest ik inwendig grinniken en denken aan die jonge mevrouw met MS die heb ik heb verpleegd.
In die tijd al moest er zorgvuldig worden besproken en geoordeeld. Een second opinion was een must.
Tjonge, wat ging dat zorgvuldig.... Het was een wassen neus.
Eén gesprekje en het was gepiept.
De theorie kan zo mooi zijn. De praktijk is echter datgene waar we mee te maken hebben en die is meestal een stuk weerbarstiger.

Kees van der Staaij haalde bij Pauw/Jinek op 4 maart terecht dat hellende vlak aan. Ook al wordt dat in debatten als drogreden bestempelt; het bestaat wel.
Ik ben niet per definitie tegen euthanasie want ik heb ook heel veel narigheid gezien. Maar het moet wel uitzonderlijk blijven.
Wat ik ook gezien heb is de grote angst onder vooral oudere mensen dat dokters tot euthanasie zouden kunnen overgaan zonder hun medeweten. Dat was begin van de negentiger jaren, vorige eeuw.
Niet iedereen had en heeft de mentale capaciteiten om de debatten goed te volgen. Dat heeft verlies van vertrouwen tot gevolg; Jan Terlouw met zijn touwtje uit de brievenbus ten spijt.
Zelf heb ik in die tijd in een thuissituatie een jonge vrouw verpleegd met uitgezaaide borstkanker. Ze was opgegeven. Haar man liep voortdurend om ons heen bij de verzorging en controleerde elke morfinespuit. De hoeveelheid mocht beslist niet verhoogd worden ondanks haar toenemende pijn, want dan zou ze misschien ‘voortijdig’ overlijden en zou het euthanasie zijn en daar was hij op tegen.
Het was afschuwelijk.
Hiermee wil ik de verwarring aangeven die alleen al het debatteren erover geeft.
Bij een andere patiënte heb ik me moeten teweerstellen tegen een arts die steeds maar de morfine wilde verhogen terwijl de patiënte dat zelf beslist niet wilde want zij had, ondanks de terminale situatie, geen pijn. Als verpleegkundige moet je ook zo op je qui vive zijn.

Hoe sterf je waardig, ja daar mogen we het best over hebben met elkaar maar belangrijker is:
hoe lééf je waardig.

Onbelangrijke zaken?

Een paar ‘onbelangrijke’ zaken die door mijn hoofd spoken.

Als eerste het gedoe rond een dominee in mijn dorp. Even in het heel Kort (door de bocht) :
Hij heeft vorig jaar een brief geschreven aan het gemeentebestuur. Die is ‘gelekt’.  Ophef.
Het programma ‘BOOS’ van BNNVara heeft daar kortgeleden een item aan gewijd met uit het verband gerukte quotes.
Nu doen allerlei geruchten de ronde bij heterofobe homo’s dat alle homo’s uitgebannen dienen te worden.
Maar dat staat helemaal niet in de brief. Je zou er BOOS om worden.
Die brief heb ik en daar staat:
“Het leven in prille aanvang verdient alle bescherming. De praktijk van euthanasie moet ophouden, de zondag niet langer ontheiligd, de roepende zonden die tegen de scheppingsorde indruisen, dienen uitgebannen.”
Het gaat over zonden en niet over zondaren. Want dan zouden we namelijk allemaal 'uitgebannen' dienen te worden. Praktisch gezien best een probleem. Hij bedoelt hier dan ook 'elimineren'. Die zonden , niet de zondaren. 

Die suffe ‘opkloppers’ weten kennelijk het verschil niet.
Ik ben beslist geen fan van deze dominee en ik neem het hem ook zeer kwalijk dat hij het gesprek niet is aangegaan. Gewoon, om deze escalatie te voorkomen.
Maar er wordt hem nu onrecht aangedaan.

Nog iets wat hem zeer kwalijk wordt genomen is een uitspraak uit een preek en als racistisch bestempeld. “En van de bosjesmannen, ja dat zijn geen mensen. Die zijn zwart. Die ook hoor, die moren.”
Die preek heb ik ook een stukje beluisterd*; helemaal is echt teveel gevraagd en hij drukt zich ongelukkig uit maar hij zei feitelijk dat ook Bosjesmannen in de hemel konden komen. Daar is echter behoorlijk in geknipt omdat het dat journaille beter uitkwam.
Het gewraakte stuk ging over Psalm 87 en over mensen die in de hemel zijn en ik citeer grofweg:
‘Uit alle natiën en tongen, dus uit alle naties, geslachten en volken, die staan voor de troon en voor het Lam.[..] Dus uit Nederland, Engeland, Schotland, de Oekraïne en de Baptisten. Ja laat ik die ook maar noemen, maar wel de rechtzinnigen. (waarbij ik zachtjes moest grinniken)
Nou, de Indianen slaan we maar over…nee, daar ook van en van de Bosjesmannen, nou ja, dat zijn geen mensen, die zijn zwart……die ook hoor! De moren, ja die zijn er ook.”

Een ieder mag nu zelf haar/zijn conclusies trekken.
Fact checking is een schone bezigheid.

30 maart 2022: Na allerlei rechtszaken die tegen deze dominee waren aangespannen is hij vandaag ontslagen van verdere rechtsvervolging. Zijn uitspraken zijn gedaan in het kader van religie en waren niet onnodig grievend.
Gelukkig maar.

 

Mijn volgende ‘onbelangrijke  zaak’ is het al veel besproken interview van Oprah Winfrey met prins Harry en Meghan. Ze waren allemaal helemaal ondersteboven van een opmerking uit koninklijke kring over de vraag naar de huidskleur van de toekomstige Archie.
Dat kan ik niet factchecken maar ik kan me zo voorstellen dat zoiets uit een geintje wordt gezegd. De roodharige Harry met de donkere Meghan is tenslotte een bijzondere (mooie) kleurencombinatie.
Tweede zoon Cathy is blond met bruine ogen. Hij is getrouwd met een blonde vrouw met bruine ogen. Ik was heel nieuwsgierig naar mijn kleinkinderen. Alle drie zijn ze heel blond met bruine ogen. Prachtig!
Maar zelfs Oprah vergat haar journalistieke vaardigheden om kritisch door te vragen en was onthutst alleen al bij de hint naar het R- woord. Nu wordt het weer zo opgeblazen. 
Nu is 'the Firm' bepaald geen underdog en ik heb 'The Crown' ook gezien maar ik probeer de zaken toch wel graag eens vanuit een andere kant te bekijken. 

Wat Meghan helaas haar leven lang met zich mee zal dragen en wat zich tegen haar kan keren is het feit dat ze actrice was.

* oudste zoon had juiste de preek en meer precieze tijd van de uitspraken voor me opgezocht.
 

Willen sterven

Ondertitel: Over autonomie en het voltooide leven. Dat laatste zet van Tongeren steeds tussen aanhalingstekens omdat leven niet bij leven voltooid kan zijn.
Geschreven door Paul van Tongeren (1950) in 2018 uitgegeven en hoort bij de beste vijf, die dingen naar de Socratesbeker. Eind april, in de maand van de filosofie, horen we of dit essay gewonnen heeft.

Dit essay is een uitwerking van zijn Thomas lezing in Leuven in 2017.
‘Wat wil iemand die zegt dat hij/zij dood wil?’

Meteen moet ik denken aan Camus: ‘Er bestaat maar één werkelijk ernstig filosofisch probleem: de zelfmoord. Oordelen of het leven wel of niet de moeite waard is geleefd te worden, is antwoord geven op de fundamentele vraag van de filosofie.’


Van Tongeren waagt zich hieraan omdat deze vraag bijna niet gesteld wordt in het debat over euthanasie en hulp bij zelfdoding. Hij zet dit vooral in de context van ‘voltooid leven’ en beslist niet bij het lijden wat veel mensen moeten ondergaan.
Hij zet het in de context van 'niet willen' en niet van 'niet kunnen'.
De initiatiefwetten die door D66 in 2016 zijn gemaakt met die vage leeftijdgrens van 75 jaar zijn voorlopig uitgesteld. Er moet meer onderzoek komen.

Het antwoord op de vraag lijkt ook niet moeilijk: gewoon, niet meer leven. Het is genoeg geweest.
Maar kán een mens dood wíllen? En wat betekent die ‘wil’ dan?
Kan ik het me voorstellen niet te zijn. En hoe kun je dat dan willen.
Het is vooral een filosofische kwestie.
Maar er komen inderdaad dingen naar boven door op deze manier te denken waar door voorstanders niet over nagedacht is of welbewust op afstand gehouden.
Door voorstanders wordt ook niet nagedacht over het voorkómen van deze wens. Ze hebben het druk met hun autonomie.
(Het ‘.nu’ van de stichting uitvrijewil is eigenlijk ook wel tekenend.)
Dát is gelukkig opgepikt door Segers van de Christenunie, Slagter van omroep Max en Vanderkaa van een seniorenbond. Zo las ik gisteren in de krant.
Er is nog iets wat door denkers naar voren is gebracht en wat voor mij ook zwaar weegt: de naïviteit om te denken dat mensen niet kunnen worden beïnvloed door de maatschappelijke druk.
Het zich schuldig gaan voelen wanneer een steeds groter beroep gedaan moet worden op familie en/of omgeving. En de toestanden in sommige verpleeghuizen helpen ook niet echt mee om het leven nog een poosje te omarmen.

In ieder geval: die wil. Die is complex zo heb ik dat ook al ontdekt.
De wil is een product van onze (de producent) gevoelens en gedachten. Een effect en geen oorzaak.
En wij maar denken dat wanneer we iets willen, het uit onszelf komt.
Maar daarover heb ik al genoeg geschreven.

In de kwestie ‘voltooid leven’ willen we iets, maar dat iets is niets. Dat geldt trouwens niet voor gelovigen!
Hoe kun je ‘niets’ willen.
Van Tongeren gaat te rade bij Augustinus en o.a. Hannah Arendt. Voor mij geen onbekenden meer. De oude Grieken kenden geen omschrijving van de wil. Die vinden we voor het eerst bij Paulus (vind ik ) en Augustinus (vindt van Tongeren) maar Augustinus heeft het nog nergens over autonomie.
Het kwaad als kwaad zoals wij dat kennen was er ook niet; mensen doen kwaad omdat ze niet beter weten. Zo dacht men. Augustinus beschrijft voor het eerst het kwaad om het kwaad. Een verkeerde gerichtheid van de wil. Naast verlangen en de rede kent de mens ook de wil. En dan gaat het niet over wensen maar over besluiten.
Willen is het recht opeisen om zelf je eigen wil te bepalen.

Doet mij ook weer denken aan Schopenhauer : is je wil vrij om te willen? Of is de wil ook regelmatig in strijd met zichzelf zoals Augustinus al schreef. Velle en Nolle; bij Hannah het ‘willen’ en ‘nillen’ en de strijd die dat met zich mee kán brengen.
Van Tongeren ontdekte dat oudere mensen vaak geen zin meer hebben om maar iets te doen of te ondernemen en zich daardoor terugtrekken uit het openbare leven. Mensen ontdekken hun onvermogen om hun leven nog vorm te geven en dan verschijnt de stervenswens.
Dat wordt door het burgerinitiatief: ‘uitvrijewil’ ook benoemd: ‘omdat zij lijden ten gevolge van bijvoorbeeld het verlies van partner en dierbaren, verlies van zinvolle contacten, door vermoeidheid en apathie zonder dat daarvoor een medische grondslag is aan te wijzen, biedt deze (huidige) wet echter geen oplossing.’
Maar is de oplossing de onomkeerbare keuze voor de dood?
Of is het een vorm van verzet? De eis van de wil om de eigen wil te bepalen. Dat valt samen met autonomie.
En is dat niet een wantrouwen richting de medemens?
Ik moet opeens denken aan de periode na de geboorte van onze eersteling. Ik was zeer overtuigd van het nut van borstvoeding maar dat werd een pijnlijk gebeuren met kloven. Zo erg dat ik wilde stoppen. De verloskundige was echter een fanatiekeling op dit gebied en bleef maar aandringen om door te gaan en hem vaker aan te leggen. Ik wilde juist minder vaak aanleggen om de borsten de tijd te geven om te genezen. Ik voelde me gedwarsboomd in mijn wil en eiste stopzetting. Het was verdeurie mijn lijf en mijn kind.
Stiekem niet helemaal; na haar laatste bezoek ben ik zelf voorzichtig weer begonnen zonder druk van buitenaf en op mijn eigenmanier. Hij heeft borstvoeding gehad tot hij overging op de gewone hap. Bij zulke dingen kan dat, bij de existentiële vraag over leven of dood niet.

Wat wil iemand dus écht wanneer hij/zij zegt te willen sterven. En wat moeten we daarmee? Hoe help je iemand die hulp als aantasting van zijn/haar waardigheid ervaart.
Waarom voelen mensen zich beter wanneer dat middel op hun kastje staat? Dan geeft die ‘autonomie’ toch een gevoel van rust.
Maar hebben we dat onszelf niet op de één of andere manier wijsgemaakt en aangeleerd. Als kind begint het al: zelf doen.
Want geboorte of begraven worden; we doen er zelf niets aan. Zelfs aan veel van wat ons in het leven overkomt doen we zelf niets al hebben we vaak een ander idee daarover.
Waarom laten we dat einde niet komen met wat meer vertrouwen?
Of – denk ik - is deze hele kwestie misschien een evolutionaire ontwikkeling? Vinden we het over vijftig jaar heel gewoon.
Maar waarom grijpt het ons dan zo aan?

Nee, er komen geen antwoorden. Die heeft van Tongeren ook niet. Maar hij geeft denkstof genoeg.

Doorleven

De debatten over het levenseinde blijven de gemoederen bezig houden. Vooral over wat te doen bij dementerende ouderen die eerder hebben aangegeven niet te willen verder leven wanneer ze de controle over zichzelf verliezen.
Al eerder schreef ik over euthanasie.

Zaterdag in de krant een ingezonden brief van een ervaringsdeskundige. Deze mevrouw had samen met haar man ook alle denkbare formulieren ingevuld voor een ‘waardig’ einde.
Nu was het dan zover. Haar man is inmiddels totaal wilsonbekwaam.
Deze mevrouw sluit haar ingezonden brief af met de woorden:
‘Wanneer mij nu om toestemming gevraagd zou worden om het leven van mijn inmiddels volledig wilsonbekwame man te beëindigen, dan zou ik nee zeggen. Waarbij goede afspraken over niet behandelen en palliatieve zorg in geval van fysieke verslechtering zonder meer van groot belang zijn.
Maar als daar geen sprake van is, dan zou die toestemming vooral voelen als een beëindiging van míjn lijden, dat bovendien beslist niet alleen maar lijden is. Het is ook leren, over kwetsbaarheid, over verbondenheid, over liefhebben en loslaten, kortom: over het leven zelf.’

Wat heeft ze dat mooi omschreven en wat ben ik het met haar eens. Het zal niet gemakkelijk zijn, maar het leven is niet bedoeld om gemakkelijk te zijn. Het is bedoeld om te leren, inzicht te verwerven en daardoor de Schepper te eren.
Om de volgende generatie te leren waardig te leven en te sterven. Ook al is dat in totale afhankelijkheid van medemensen.
Ik hoor de kritiek al: in volle bewustzijn afscheid nemen is ook waardig. Dat is zo. Dat gebeurt ook door mensen die zijn uitbehandeld. Of mensen die afzien van een chemo-lijdensweg. Maar dat gebeurt op dat moment in die omstandigheden. Dat is toch iets anders dan van te voren je plan klaarleggen ‘voor het geval dat’ om toch vooral de controle te willen houden.
Dat komt voort uit angst en we weten dat angst een hele slechte raadgever is.

Ik kan dan ook niet goed uit de voeten met die 57- jarige man in zijn gesprek met Pechthold.
Hij was afgelopen week bij ‘Pauw’. Hij leeft dus nog steeds; is al langer dan een half jaar lid van de organisatie ‘Coöperatie Laatste Wil’ die ‘een middel ter dood’ heeft wanneer je minimaal een half jaar lid bent. Hij gaat er een einde aan maken maar weet niet wanneer.
Nu denk ik wel dat dit een heel bijzonder breinig mens is, maar dan nog. Begrijpen doe ik dat niet.
Waarom zo ingewikkeld doen; de publiciteit zoeken wanneer het zo eenvoudig is om niet meer te eten en te drinken? Mogelijk heeft hij nu in die publiciteit een doel gevonden? En kan hij zichzelf nu motiveren om nog even te blijven. Ik weet het niet en de gesprekken die erover gevoerd worden zijn daarvoor te kort.

Dag/Week/Maand van…

Vorig jaar viel het mij op dat er zoveel speciale dagen/weken/maanden waren.
Eén van mijn voornemens was omdat een jaar lang zo goed mogelijk bij te houden en een overzicht te maken.
Het meeste komt tot mij via de krant.
En hoeveel 'tabjes' en spaties ik ook gebruik, ik krijg het niet netjes recht onder elkaar.


Januari

12 jan – 11 feb Maand van de spiritualiteit
15 jan – 19 jan Week van de circulaire economie (whatever it means)
17 jan Dag van het Jodendom
18 jan Lelijke truien dag
24 jan Dag van de pindakaas en van de bedreigde advocaten
21 jan – 28 jan Week van het gebed
25 jan - 31 jan Week van de poëzie; de eerste dag is gedichten dag
28 jan Dag van de privacy en Lepradag (laatste zondag van de maand januari)
29 jan - 4 febr Week van het vergeten kind

Februari

1 febr - 8 maart Maand van de historische roman
6 febr Zero Tolerance Day (dag tegen vrouwelijke genitale verminking) en Safer Internet Day
10 - 17 februari Week van de euthanasie
13 feb Wereld Radio dag
14 feb Valentijnsdag
14 feb - 25 mrt Veertigdagen tijd

Maart

1 mrt - 7 mrt Week van de vegetariër
8 mrt Internationale Vrouwendag
10 mrt - 18 mrt Boekenweek




Waar ben ik aan begonnen.....

Maar kijk eens aan, er zijn er meer die dit gat in de markt zagen.
Dat scheel veel werk.
Maar die sufferds zijn de boekenweek vergeten.
Je moet ook alles in de gaten houden....
Zelfs Wiki heeft er een pagina aan gewijd, maar die staat op het punt te verdwijnen.